پلاکهای ارتوپدی

 

 

 

در این مقاله خواهید خواند:

• دسته بندی پلاکهای ارتوپدی براساس عملکرد
• انواع پلاکهای ارتوپدی
• ویژگی های یک پلاک ارتوپدی عالی
• مواد سازنده پلاک ارتوپدی
• طراحی پلاکهای ارتوپدی

---

پلاکهای ارتوپدی ابزارهای پزشکی هستنند که برای حمایت از یک ساختار زیستی آسیب‌دیده یا تقویت ساختار در بخشی از بدن مورد استفاده قرار می گیرند. سطح خارجی ایمپلنت‌ها با بافت زنده در تماس بوده و بوسیله مواد بیولوژیک و یا مواد آلیاژی مقاوم در مقابل محیط یونی بدن ساخته می‌شود که در اصطلاح به این دسته از مواد زیست سازگار اطلاق می شود برای مثلاً در مورد ایمپلنت‌هائی که در استخوان‌ها جاگذاری می‌شود سطح آنها از تیتانیم، کروم و یا آپاتیت تشکیل شده که هیدروکسی آپاتیت از اجزای اصلی تشکیل دهنده بافت استخوان می باشد پس استخوان با آن وارد واکنش شیمیایی نمی شود. پلاک‌ ارتوپدی به طور گسترده برای فیکس کردن شکستگی‌های دیافیز بالاتنه و شکستگی‌های متافیز و مفصلی (آرتیکولار) به کار برده می‌شود.

به این تجهیزات بطور عمده پیچ و پلاک ارتوپدی (screws & plates) می گویند. اما تعداد و تنوع این ابزارها زیاد بوده و بتدریج در حال افزایش می باشد. از طرفی هریک از آنها کاربرد مخصوص به خود را داشته و در شکستگی ها و جراحی های ترمیمی مختلف ارتوپدی بکار گرفته می شوند.

تنوع زیاد این پیچ و پلاک ها که بطور عام به آنها پلاتین نیز گفته می شود باعث شده تا خیلی از پرستاران و کارشناسان اتاق عمل نیاز به مرور و آموزش کافی در این زمینه داشته باشند.

دسته بندی پلاکهای ارتوپدی بر اساس عملکرد

• Neutralisation plate پلیت یا پلاک های خنثی ساز:پلاک های حنثی ساز کننده نوع خاصی از پلاک ها نیستند بلکه فقط نوع عملکرد آنها برای ثابت کردن شکستگی موجب این نام گذاری شده است. از آنها براى جلوگيرى از وارد شــدن نيروهاى برشــى، پيچشى و همچنين خنثى سازى بهتر استفاده مى شود.
• Compression plate پلیت یا پلاک های فشاری: اين پلاك ها بهترين وارد كننده فشار محورى درشكستگى است. اين فشار توسط خم كردن پلاك( براى تطبيق با شكل هندسى اســتخوان) و جايگذارى پيچ ها در پلاك به حالت غير هم مركز تامين مى شــود. اين فشردگى مى توانداستاتيكى (فشردگى فقط توسط پلاك تامين شود) و يا ديناميكى (علاوه بر فشرگى ايمپلنت، فشردگى توسط وزن بدن يا نيروى ماهيچه ها نيز تامين شود) باشد .
• Buttress plate باترس پلاک ها یا پلاک های آناتومیکال: این سری از پلاکها بر اساس شکل اندام مربوطه (ساختار آناتومیکی) می باشند.
• Bridging plate پلاک های که به عنوان پل استفاده می شوند بهترين مكان اين نوع پلاك ها شكستگى هاى خرد شــده (multi fragment) تنه يا گردن اســتخوان هاى بلند هستند كه تثبيت كردن آنها با نيل هاى درون استخواني مناسب نيست.

 

انواع پلاک ارتوپدی

• پلاك هاى فشارى ديناميكي (DCP-Dynamic Compression Plate)
• پلاك هاى فشــارى ديناميكي با ســطح تماس كم  (LC_DCP – Limited Contact Dynamic Compression Plate)
• پلاك هاى فشاري قفل شونده
• پلاك هاى فشاري قفل شونده با ســطح تماس كم

پلیت DCP: Dynamic Compression Plate

سوراخ‌های پیچ در نخستین نمونه‌های پلاک ارتوپدی گرد بودند، اما این سوراخ‌ها در پلاک‌های فشاری دینامیک (DCP) تغییر داده شده است. سوراخ‌های پیچ در پلاک DCP طراحی خاصی دارد و در هر سر آن یک سطح شیبدار در نظر گرفته شده است.

هنگامی که پیچ را در سر شیبدار سوراخ قرار می‌دهید و آن را می‌چرخانید، پیچ در این سطح شیبدار رو به پایین می‌لغزد، پلاک را می‌کشد و قطعات استخوان شکسته را تحت فشار قرار می‌دهد.

اگر پیچ در مرکز سوراخ قرار داده شود، با صفحه شیبدار در تماس قرار نمی‌گیرد و حرکت پلاک مربوط به پیچ وارد شده رخ نمی‌دهد، در این شرایط پیچ در موقعیت خنثی قرار می‌گیرد. در پلیت های Dynamic Compression سوراخ ها عموما به شکل بیضی بوده که در یک سمت یا در هر دوطرف آن سوراخ سطح شیبدار وجود دارد.

تمام سوراخ‌های پیچ در پلاک DCP در یک فرورفتگی تعبیه شده است که به گونه‌ای شکل داده شده است تا بخش کروی زیر سطح سر پیچ را در خود جای دهد. این طراحی دارای سه مزیت زیر است:

• چون سر پیچ در پلاک مدفون می‌شود، کل قطعه مقطع عرضی صاف‌تری دارد که بافت‌های نرم را تحریک نمی‌کند.
• ازآنجایی که تماس بین پلاک و سر پیچ بهینه‌سازی شده است، از تاول‌ها و برآمدگی‌های فشاری جلوگیری می‌شود.
• پیچ را می‌توان نسبت به پلاک با زاویه‌ ملایمی بست تا پیچ به بهترین وجه در استخوان قرار بگیرد.

پلاک‌های فشاری دینامیکی با تماس محدود

پلیتLCP مشابه پلیت DCP می باشد با این تفاوت که در آن سطح تماس با استخوان کاهش می یابد. این کاهش سطح تماس، جریان خون بین پلیت با استخوان را حفظ نموده و منجر به تسریع بهبود شکستگی می شود.بررسیهای تجربه ای ناشی از درمان نشان داده است که زیر سطح پلاک DCP خون‌رسانی قشر (کورتکس) زیرین به دلیل تماس پلاک با استخوان مختل می‌شود.به ناحیه‌ی زیر پلاک که با استخوان در تماس است، اصطلاحاً رد پای پلاک گفته می‌شود. هدف از طراحی پلاک فشاری متحرک با تماس محدود یا LC -DCP این است که رد پای پلاک روی استخوان کاهش یابد. پلاک LC -DCP سطح زیرین شیارداری (fluted) دارد که تماس پلاک را با استخوان به حداقل می‌رساند.

پلاک فشاری قفل شونده

پیچ‌های پلاک فشاری قفل شونده سرهای پیچ‌داری دارد که پس از قرار گرفتن در سوراخ‌های شیاردار مربوطه قفل می‌شود و به این ترتیب پیچ به پلاک قفل می‌شود.

پلاک علاوه بر این سوراخ‌های شیاردار سوراخ‌های معمولی نیز دارد که سیستم پلاک معمولی را برقرار می‌کند. از وسط پلاک به بعد سوراخ دیستال، ساده و سوراخ پروکسیمال سوراخ ترکیبی، قفل شونده است.

چنانچه سوراخ قفل شونده یا شیاردار به سوراخ معمولی اضافه شود، این نوع آرایش در اصطلاح سوراخ ترکیبی یا combi گفته می‌شود. پلاک فشاری قفل شونده سوراخی ترکیبی دارد که می‌توان هم پیچ با سر استاندارد و هم پیچ با سر قفل شونده را در آن قرار داد.

مزایای تثبیت قفل شونده عبارت است از:

• بهبود خون‌رسانی در ناحیه ضریع استخوان
• عدم نیاز به مرزبندی
• افزایش نیروی نگهدارنده استخوان

پلاک ترمیمی (ReConstruction plaque)

از مشخصات ظاهری بارز این پلاک می توان به بریدگی های عمیق در دو طرف کناری پلاک و در حد وسط بین دو سوراخ پلاک اشاره کرد(notch). از مزیت پلاکهای ترمیمی این است که جراح می تواند با شکل دهی به پلاک آن را با ساختار استخوان هماهنگ کند و پلاک را در جهت مناسب خم کند. نباید در یک نقطه بیش از 15ذرجه خم شدن اتفاق بیافتد چرا که باعث شکست پلاک می شود.

*برای خم کردن پلاکهای ترمیمی از پلاک خم کن مخصوص این پلاک ها استفاده می شود.